Entina hametrahana politika vaovao ho an'ny harena an-kibon'ny tany eto Madagasikara
Nahitana ny fanombohan’ny tetikasa roa lehibe misahana ny harena an-kibon’ny tany ity taona 2008 ity : fasimainty ao Taolanâro sy nikelina ary kaobalta ao Ambatovy. Niteraka fanontaniana maro ireo mba tsy hilazana hoe fanakianana mivaivay avy amina fikambanana tsy miankina (ONG) malagasy sy iraisam-pirenena ary koa ny fanontaniana nataon’ny haino aman-jery sy gazety eto an-toerana sy any ivelany. Ny fitrandrahana harena an-kibon’ny tany ao Afrika sy any Amerika latinina dia nitarika fanamarihana izay nanamafy fa zara raha mandray anjara amin’ny fampandrosoana maharitra ny fitrandrahana harena an-kibon’ny tany nosoniavina sy notataovan’ny fifanarahana mitanila satria misy mahazo zara betsaka ; izany hoe tsy mitarika fampihenana ny fahantrana ilay fitrandrahana. Ny Tetikasa Fasimainty ao Taolanâro, raha io no raisina ho ohatra, dia maneho an-karihary ny fisian’ny fanakorontanana ny fiaraha-monina, eo amin’ny mahazo tombontsoa amin’ilay tetikasa izay vitsy an’isa an-daniny, sy ny ankamaroan’ny vahoaka mizaka ny voka-dratsin’ny tadion’ny sondro-bidim-piainana izay loharanon’ny fahadisoam-panantenana mitoetra maharitra, an-kilany. Mbola tsy voakaonty ankehitriny ny zavatra simba tsy azo arenina eo amin’ny tontolo iainana aterak’ireo tetikasa ireo ; azo antoka anefa fa tsy ho laitra aloa vola satria tsy hotaka-pesipesenina ny sandan’ny fanarenana ny takaitra.
Araka ny Tatitry ny Banky iraisam-pirenena – Fitsikerana ny fandaniam-bola nataon’ny Fanjakana tamin’ny 2007 dia tsy misy fiantraikany mivantana amin’ny fanatrarana ny fampihenana ny fahantrana eto Madagasikara ny ako ateraky ny fampiasam-bola hitrandrahana ny harena an-kibon’ny tany, ary araka ny nambaran’ny Sector Director an’ny Banky iraisam-pirenena nandalo teto Antananarivo ny volana jolay 2008, dia " Matiantoka i Madagasikara amin’ny fifanarahana amin’ny QMM sy Sheritt " noho ny tombondahiny mihoapampana eo amin’ny hetra sy ara-ketra, fadin-tseranana ary vola nomena an’ireo orinasa ireo. Zara raha miteraka tombony ho an’ny Fanjakana sy ny vondrombahoaka itsinjaram-pahefana ny vola azo avy amin’ny haba sy tamberim-bidy satria tena varo-draikiraiky tanteraka ny fifanekena nosoniavina avy amin’ny Fifanarahana fanorenana tamin’ny 1998 sy ny lalàna momba ny Fampiasam-bola lehibe hitrandrahana ny harena an-kibon’ny tany tamin’ny 2005.
Na eo aza izany, ny volana mey 2008, ny Ministeran’ny Angovo sy ny Harena an-kibon’ny tany tamin’ny alalan’ny Birao miandraikitra ny Sora-pananan-tany misy harena an-kibon’ny tany eto Madagasikara (BCMM) dia nandefa tolo-bidy nasionaly sy iraisam-pirenena ho an’ny fitrandrahana ny fihondronam-by an-kibon’ny tany ao amin’ny manodidina an’i Soalala, Faritra Boeny sy Melaky. Ny halehiben’ireo fihondronam-by an-kibon’ny tany ireo (tahiry, fampiasam-bola ilaina, famoronana asa, sns.) dia mila hitovy amin’izay hita ao Taolagnâro na ao Ambatovy. Ary tamin’ny aogositra 2008, dia namoaka ny lisitry ny orinasa voafantina mialoha hametraka tolo-bidy hikaroka sy hitrandraka ny fihondronam-by ao amin’ny manodidina an’i Soalala ny BCMM. Araka ny nambaran’ny Sekretera jeneralin’ny Ministeran’ny Angovo sy ny Harena an-kibon’ny tany, dia hotontosaina ny 18 novambra 2008 ny fanokafana ny tolo-bidy.
Ny 17 septambra 2008 dia nisy ny dinikasa nataon’ny solontenan’ny CONECS sy ny SeFaFi ary ny Country Manager sy ny Mpiandraikitra ny serasera ao amin’ny Banky iraisam-pirenena eto Madagasikara. Tamin’izany no nangatahan’ny CONECS sy ny SeFaFi ny fiaraha-miasa avy amin’ny Banky iraisam-pirenena hanao toritory ravina momba ny fanovàna ny teti-pitondrana momba ny harena an-kibon’ny tany eto Madagasikara. Hanatontosana an’izany, ny CONECS sy ny SeFaFi dia nametraka rijan-teny fampahafantarana mitondra ny lohateny hoe : " Ny mahazava-dehibe ny fitantanana mangarahara sy mahomby ny harena an-kibon’ny tany hisian’ny fampandrosoana sy fampihenana ny fahantrana aty Madagasikara ". Taorian’ny fifanakalozan-kevitra dia natsidiky ny Banky iraisam-pirenena ny fanoratana izany hevitra izany ao anatin’ny EITI, raha ilaina.
Tsy maintsy atao izany toritory ravina izany noho ny fahatsapana ny tsy fahalavorariana hita ao anatin’ireo tetikasa roa voalaza ireo aloha ireo Mibaribary tokoa fa lehibe dia lehibe ny hamelarana indray ny teti-pitondrantsika momba ny harena an-kibon’ny tany alohan’ny hirosoana amin’ny tetikasa vaovao izany hanimba ny tombotsoa amboni’ny firenena. Any amin’ny firenena Afrikanina tahaka an’i Senegaly, Mali, Repoblika Demokratikan’i Kongo, Liberia, ny firaisa-monin’ny olom-pirenena dia nandray ny andraikiny ary nikaon-doha momba ny harena an-kibon’ny tany ka ny governemantan’ireo firenena ireo dia manomboka mihevitra azy ho mpandray anjara tsy azo ihodivirana amin’ny fizotran’ny fanitsiana ny teti-pitondrana momba ny harena an-kibon’ny tany.
Noho ny fiantraika ratsin’ny tetikasa any Tolanâro sy Ambatovy eo amin’ny lafiny toekarena sy fiainam-bahoaka ary tontolo iainana, ny fanontaniana tokony hatao dia hoe : inona no anton’izao fahamaizana loatra hanolotra ireo velaran-tany ahitana fihandronam-by any Soalala izao? Maizina izany amin’izao fotoana izao satria ny fahitana ny endriky ny toekarena maneran-tany, voamariky ny fihemoran’ny fiharian-karena mitatra hatraiza hatraiza tsy manome vahana loatra ny karazana fampiasam-bola hamokatra tahaka izao.
Miainga amin’izay rehetra voalaza teo izay, dia angatahin’ny ankolafiny manao sonia an’ity fanambara ity mba :
- Haato ny fizotry ny fanomezana ny velaran-tany ahitana ny fihandronam-by ao Soalala ;
- Tahaka an’izy hita tany Ginea sy Repoblika Demokratika an’i Kongo sy Nizera dia hanaovan’i Madagasikara fifampiraharahana vaovao ny fifanarahana tamin’ny kompania iraisam-pirenena manan-danja indrindra hiarovana marina tokoa ny tombotsoam-pirenena ;
- Hatsahatra ny fanodinana any ivelan’ny Nosy ny akora fototry ny harena an-kibon’ny tany Malagasy fa tsy ahazoan’i Madagasikara tataom-bidy sy fahafahana mamorona asa sady maro no mitaky fahaizana;
- Hanatontosana, miaraka amin’ny fikambanana anatin’ny firaisa-monin’ny olom-pirenena eto Madagasikara toritory ravina momba ny sehatry ny harena an-kibon’ny tany hamolavolana teti-pitondrana vaovao momba ny harena an-kibon’ny tany.
Ny CONECS
Ny SeFaFi
Ny FEDMINES
Ny CDE
Ny KMF/CNOE