Πρακτική Άσκηση

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

Υπεύθυνος:  Κυριάκος Μπονίδης, αναπληρωτής καθηγητής

Αναπληρωτής: Γιώργος Ζαρίφης, αναπληρωτής καθηγητής

Το Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, στο πλαίσιο της παιδαγωγικής και διδακτικής κατάρτισης των φοιτητών και φοιτητριών του (δυνάμει εκπαιδευτικών ή εκπαιδευτών ενηλίκων), με επιστημονικώς υπεύθυνο τον αναπληρωτή καθηγητή Κυριάκο Μπονίδη, αναπτύσσει ένα πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης στα σχολεία ή σε δομές Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης σε τρεις διακριτούς αλλά αλληλένδετους κύκλους. Κατά τη διεξαγωγή της Άσκησης οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του 2ου, του 3ου και του 4ου έτους, με μέντορες μέλη ΔΕΠ, ΕΔΙΠ, εκπαιδευτικούς των σχολείων ή εκπαιδευτές και εκπαιδεύτριες δομών Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης, ασκούνται υποχρεωτικά σε διοικητικό και σε παιδαγωγικό έργο, παρατηρούν και αναλύουν διδασκαλίες, διδάσκουν και στο τέλος, στον Γ΄ Κύκλο προαιρετικά, «εργάζονται» για ένα τρίμηνο σε σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (όλων των τύπων) ή, κατ’ επιλογήν, σε δομή Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης. Αναλυτικότερα οι τρεις κύκλοι της Πρακτικής Άσκησης έχουν ως εξής:

Α΄ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ (ΕΕ, υποχρεωτικός)

Στη διάρκεια Α΄ Κύκλου της Πρακτικής Άσκησης ομάδες των 20-25 φοιτητών και φοιτητριών του 4ου εξαμήνου του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, που δηλώνουν το μάθημα ΣΧΠ ΙΙ, παράλληλα με τη θεωρητική εκπαίδευσή τους στο παραπάνω μάθημα, επισκέπτονται οχτώ (8) ημέρες ένα δευτεροβάθμιο σχολείο, με στόχο την εξοικείωσή τους με το διοικητικό έργο του σχολικού θεσμού και τη διαπραγμάτευση της επαγγελματικής τους ταυτότητας ως δυνάμει εκπαιδευτικοί. Αναλυτικότερα, για σαράντα οχτώ (48) ώρες διεξάγουν σε σχολείο μια μελέτη περίπτωσης ‒με περίπτωση τη σχολική μονάδα‒, κατά την οποία, με συνεντεύξεις, ομάδες συζήτησης και παρατήρηση, καταρχάς, ενημερώνονται, για θέματα οργάνωσης, διοίκησης και λειτουργίας του σχολείου και, στη συνέχεια, συνεργάζονται με φιλόλογο εκπαιδευτικό, παρατηρούν τη δράση του/της εντός και εκτός της τάξης, αναλύουν τα προγράμματα σπουδών και το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιεί, συζητούν μαζί του/της θέματα σχετικά με την επαγγελματική του ταυτότητα και κρατούν ημερολόγιο κριτικού αναστοχασμού και αυτοστοχασμού (βλ. και πρόγραμμα του μαθήματος Σχολική Παιδαγωγική ΙΙ [ΣΧΠ 400]).

 Το πρόγραμμα του Α΄ Κύκλου της Πρακτικής Άσκησης αρχίζει από την τέταρτη εβδομάδα του εξαμήνου, αναπτύσσεται κάθε Πέμπτη για οχτώ εβδομάδες και έχει ως εξής:

1η ημέρα: Συνέντευξη από τον διευθυντή/διευθύντρια και τον υποδιευθυντή/υποδιευθύ¬ντρια αναφορικά με:

1. Το σχολείο ως οργάνωση και ως ίδρυμα - τα όργανα διοίκησης και οι αρμοδιότητές τους: Το οργανόγραμμα της εκπαίδευσης, διοίκηση, διευθυντής/διευθύντρια (προσόντα, κριτήρια επιλογής, αμοιβές, σχέσεις με την προϊστάμενη αρχή, παράλληλες δραστηριότητες κ.λπ.), υπο-διευθυντής/υποδιευθύντρια, Σύλλογος διδασκόντων, Σχολικό Συμβούλιο, Σχολική Επιτροπή, ωράριο λειτουργίας, κανονισμός λειτουργίας κ.λπ

2. Το σχολείο ως οικονομικό οργανισμό (οικονομική διαχείριση της σχολικής μονάδας –έσοδα/έξοδα– κατανομή πόρων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση), και ως γραφειοκρατικός μηχανισμός (τήρηση αρχείων, βιβλίων και πρακτικών, διακίνηση εγγράφων).

Στο τέλος συγγράφουν το «ημερολόγιο» ενός διευθυντή ή μιας διευθύντριας (καταγραφή όλων των δραστηριοτήτων μιας μέρας από την αρχή ως το τέλος του ωραρίου).

2η ημέρα: Το σχολείο ως κοινότητα: Συνέντευξη από τον διευθυντή/διευθύντρια και τον υποδιευθυντή/υποδιευθύντρια αναφορικά με τον αριθμό των μαθητών και των μαθητριών, τον αριθμό τους ανά τμήμα, την κοινωνικοοικονομική τους προέλευση, τον αριθμό διδασκόντων/διδασκουσών ανά ειδικό¬τητα και φύλο, την αναλογία διδάσκοντος/διδάσκουσας και διδασκομένων, τις Μαθητικές Κοινότητες, τον Σύλλογο γονέων, τις σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών/μαθητριών, γονέων, διοίκησης, τον πολιτισμό του σχολείου κ.λπ.

3η ημέρα: Ο Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων, τα μαθητικά συμβούλια και οι όμιλοι:

1. Συνέντευξη από εκπρόσωπο του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, με θέμα τον ρόλο και το έργο τους.

2. Ομάδα συζήτησης με εκλεγμένους/ες μαθητές και μαθήτριες στα δεκαπενταμελή μαθητικά συμβούλια με θέμα τον ρόλο τους και με συμμετέχοντες και συμμετέχουσες σε ομίλους, αγώνες κ.λπ.

4η ημέρα: Ιστορία του συγκεκριμένου σχολείου και η σύνδεσή του με την κοινωνία - ο σχολικός και διδακτικός χώρος και οι υποδομές:

Συνέντευξη από εκπαιδευτικό με αντικείμενο το έργο του σχολείου, τη σχέση του με την κοινωνία αλλά και τα πιθανά προβλήματά του· «ξενάγηση» και παρατήρηση του χώρου του σχολείου, καταγραφή της υλικοτεχνικής υποδομής του (εργαστήρια, γυμναστήριο, βιβλιοθήκη κ.λπ.) και της ποιότητάς της

5η ημέρα: Οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές και οι μαθήτριες:

Συνέντευξη από εκπαιδευτικούς διαφορετικών ειδικοτήτων και μαθητές και μαθήτριες του σχολείου με θέμα τις μεταξύ τους σχέσεις, τις απόψεις τους για το ελληνικό σχολείο, τις προδιαγραφές της διδασκαλίας και την ιδεολογία τους, τη διδασκαλία, τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αναπτύσσονται σε αυτό, τις εξωδιδακτικές δραστηριότητες, την ενδοσχολική και εξωσχολική επιμόρφωσή των πρώτων και το έργο τους γενικά.

6η ημέρα: Ο/Η «φιλόλογος» εκπαιδευτικός:

Συνέντευξη από «φιλόλογο» εκπαιδευτικό με θέμα τις σπουδές, τις προσδοκίες από το επάγγελμα, την ανατροφοδότηση από αυτό, την επιμόρφωση, την προετοιμασία για τη διδασκαλία, την ίδια τη διδασκαλία, τους μαθητές και τις μαθήτριες, την αξιολόγηση, τις σχέσεις και το σχολικό κλίμα, την αποτίμηση του επαγγέλματός του/της κ.λπ.

Παρατήρηση της δράσης του/της «φιλολόγου» εκπαιδευτικού εντός και εκτός της σχολικής αίθουσας.

7η ημέρα: Η διδασκαλία των «φιλολογικών» μαθημάτων-παιδαγωγικοί πόροι και παιδαγωγικές πρακτικές: Ανάλυση των προγραμμάτων σπουδών, των σχολικών βιβλίων, των Τ.Π.Ε. και άλλου εκπαι-δευτικού υλικού που χρησιμοποιεί ο/η «φιλόλογος» με τον οποίο ή την οποία συνεργάζονται. Ο διδακτικός χώρος και χρόνος: παρατήρηση της «σχολικής τάξης», της παιδα¬γωγικής αλληλεπίδρασης, της διαμόρφωσης του χώρου, των μεθόδων διδασκαλίας και της διαφοροποίησης, της διαχείρισης του χρόνου, της πολυπολιτισμικότητας.

8η ημέρα: «Συζήτηση γυάλας» μεταξύ των φοιτητών, των φοιτητριών και του/της συνδέσμου εκπαιδευτικού με στόχο τον κριτικό αναστοχασμό αναφορικά με τα παραπάνω και τον αυτοστοχασμό. Αξιολόγηση του Α’ Κύκλου της Πρακτικής Άσκησης.

Παραδοτέο: Το portfolio του Α’ Κύκλου της Πρακτικής Άσκησης.

Β΄ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ (ΧΕ & ΕΕ, υποχρεωτικός)

Ο B’ Κύκλος Πρακτικής Άσκησης συνδέεται με τα τρία υποχρεωτικά μαθήματα Διδακτικής Μεθοδολογίας (Διδακτική Μεθοδολογία Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Διδακτική Μεθοδολογία Ιστορίας και Διδακτική Μεθοδολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας)  και απευθύνεται στους φοιτητές του 5^ου, του 6ου και του 7ου εξαμήνου, που, αφού δηλώσουν και συμμετέχουν σε ένα (1) μάθημα Διδακτικής Μεθοδολογίας ανά εξάμηνο ‒τόσο στις θεωρητικές παραδόσεις του όσο και με γραπτές εργασίες και μικροδιδασκαλίες‒, ασκούνται έξι ώρες σε δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο (Γυμνάσιο, Λύκειο, ΤΕΕ), παρατηρώντας σε σχολική τάξη τη διδασκαλία του μαθήματος αυτού, βοηθώντας τον/την εκπαιδευτικό και διδάσκοντας μια διδακτική ενότητα.

Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες κατά την προετοιμασία της Πρακτικής τους Άσκησης στο πανεπι¬στήμιο, πέραν της θεωρητικής-επιστημολογικής και διδακτικο-μεθοδολογικής εκπαίδευσής τους για το συγκεκριμένο σχολικό μάθημα που θα παρατηρήσουν και θα διδάξουν, μελετούν το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και τα διδακτικά πακέτα (σχολικά βιβλία, λογισμικό) του μαθήματος, συλλέγουν και μελετούν βιβλιογραφία και πηγές σχετικά με το αντικείμενο του μαθήματος, μαθαίνουν διδακτικές πρακτικές και πρακτικές αξιολόγησης, συμμετέχουν σε μικροδιδασκαλίες. Κατόπιν εστιάζουν στη συγκεκριμένη ενότητα που θα διδάξουν, σχεδιάζουν το σενάριο διδασκαλίας της και παράγουν εκπαιδευτικό υλικό.

Κατά την εξάωρη Πρακτική τους Άσκηση στο σχολείο:

1. Τριμελείς ομάδες παρατηρούν τρεις (3) διδασκαλίες ενός/μιας εκπαιδευτικού, κρατούν σημειώσεις, αναστοχάζονται και συγγράφουν πρωτόκολλο για την κάθε διδακτική ώρα. Στη 2η δε και 3η διδασκαλία μπορούν να συμμετάσχουν ως βοηθοί εκπαιδευτικού.

2. Κατόπιν κάθε φοιτητής και φοιτήτρια διδάσκει για μια διδακτική ώρα, ενώ τα άλλα δύο μέλη της ομάδας είτε παρατηρούν και αξιολογούν, λειτουργώντας ως «κριτικοί φίλοι» του/της είτε ως βοηθοί του/της.

Παραδοτέο: Οι τρεις φάκελοι της Πρακτικής Άσκησης του κάθε μαθήματος (της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, της Ιστορίας και της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας) και, μετά την ολοκλήρωση και των τριών μαθημάτων, το portfolio του Β΄ Κύκλου της Πρακτικής Άσκησης.

Γ΄ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ (ΕΕ, προαιρετικός): Τρίμηνη εργασία σε δευτεροβάθμιο σχολείο ή σε δομή συνεχιζόμενης εκπαίδευσης (12 ECTS)(επιστημονικώς υπεύθυνος: Κυριάκος Μπονίδης)[3]

Σκοπός του Γ΄ Κύκλου της Πρακτικής Άσκησης είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του Τμήματος να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απέκτησαν τόσο κατά τις σπουδές τους όσο και από τη συμμετοχή τους στον Α΄ και Β΄ κύκλο της Πρακτικής Άσκησης, συμμετέχοντας σε διδακτικές, εξωδιδακτικές και γραμματειακές δραστηριότητες, κατ΄ επιλογήν, είτε ενός δευτεροβάθμιου σχολείου είτε μιας δομής Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης.

Ο Γ΄ Κύκλος Πρακτικής Άσκησης συνδέεται με τα δύο μαθήματα κατεύθυνσης του Τομέα Παιδαγωγικής Εκπαιδευτική πράξη Ι (Π 3009) και Εκπαιδευτική Πράξη ΙΙ (Π 3010) και πιστώνεται από τα μαθήματα αυτά με 12 ECTS. Τα παραπάνω μαθήματα (και τα δύο) οι φοιτητές και οι φοιτήτριες οφείλουν, εφόσον επιθυμούν να συμμετάσχουν στον Κύκλο αυτό, να τα δηλώσουν της μεν παιδαγωγικής κατεύθυνσης ως κατ΄ επιλογήν υποχρεωτικά ή ως ελεύθερη επιλογή, ενώ της φιλοσοφικής κατεύθυνσης ως ελεύθερη επιλογή.

Κατά τον Γ΄ Κύκλο της Πρακτικής Άσκησης οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αναλαμβάνουν βοηθητικό έργο στο σχολείο ή στη δομή της Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης. Κατά την τρίμηνη εργασία η ελάχιστη συνολική απασχόληση του κάθε φοιτητή και φοιτήτριας είναι 300 ώρες. Οι ώρες αυτές κατανέμονται στο τρίμηνο, ανάλογα με τις ανάγκες του σχολείου ή της δομής Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και το πρόγραμμα του φοιτητή ή της φοιτήτριας, κατά προσέγγιση ως εξής:

Α. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Υπεύθυνοι: Κυριάκος Μπονίδης, Νίκος Άχλης και Φωτεινή Τολούδη)

1. Διακόσιες (200) ώρες δράση στο εκπαιδευτικό πεδίο:

• Εβδομήντα (70) ώρες διοικητικού έργου/γραμματειακής υποστήριξης με ανάθεση και επίβλεψη από τον διευθυντή ή της διευθύντρια του σχολείου ή από εκπαιδευτικό.
• Πενήντα (50) ώρες παρακολούθησης διδασκαλιών και βοήθεια σε εκπαιδευτικό (10 ώρες του μαθήματος της ΝΕ Γλώσσας, 10 ώρες της Λογοτεχνίας, 10 ώρες των Αρχαίων Ελληνικών, 10 ώρες της Ιστορίας και 10 ώρες της Φιλοσοφίας, εάν είναι εφικτό. Σε αντίθετη περίπτωση οι 10 ώρες του μαθήματος της Φιλοσοφίας κατανέμονται στα υπόλοιπα μαθήματα ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του φοιτητή/της φοιτήτριας και μετά από συνεννόηση με τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες εκπαιδευτικούς).
• Εικοσιπέντε (25) ώρες αυτόνομης διδασκαλίας πάντοτε υπό την επίβλεψη και τη βοήθεια εκπαιδευτικού (5 ώρες του μαθήματος της ΝΕ Γλώσσας, 5 ώρες της Λογοτεχνίας, 5 ώρες των Αρχαίων Ελληνικών, 5 ώρες της Ιστορίας και 5 ώρες της Φιλοσοφίας, εάν είναι εφικτό). Οι ώρες αυτές μπορούν να αυξηθούν μετά από συμφωνία εκπαιδευτικού-φοιτητή ή φοιτήτριας. Στην περίπτωση αυτή μειώνονται οι ώρες παρακολούθησης διδασκαλίας ή εργασίας ως βοηθού εκπαιδευτικού.
• Εξήντα πέντε (65) ώρες συμμετοχή σε εξωδιδακτικές δραστηριότητες, π.χ. στην ανάπτυξη προγραμμάτων διαδικασίας (projects, προγράμματα Αγωγής Υγείας, Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Ομίλους,, στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, στην οργάνωση σχολικών γιορτών κ.λπ.).

2. Ογδόντα (80) ώρες προετοιμασίας για την παραπάνω δράση (μελέτη, σχεδιασμός σεναρίων, παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού για τον/την εκπαιδευτικό ή τη δική τους διδασκαλία κ.λπ.)
3. Πενήντα (50) ώρες για τη δημιουργία του Portfolio της αξιολόγησης του φοιτητή/της φοιτήτριας (σενάρια διδακτικής παρέμβασης, διδακτικό υλικό, έκθεση δραστηριοτήτων, τήρηση ημερολογίου κριτικού αναστοχασμού και αυτοστοχασμού, φύλλα αυτοαξιολόγησης κ.λπ.)

Β. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΔΟΜΗ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΙΕΚ, ΚΔΒΜ επιπέδου 2,  ΣΔΕ, ΜΚΟ) (Υπεύθυνοι: Κυριάκος Μπονίδης, Γεώργιος Ζαρίφης)

1. Διακόσιες (200) ώρες δράση στο εκπαιδευτικό πεδίο:

• Εβδομήντα (70) ώρες διοικητικού έργου/γραμματειακής υποστήριξης με ανάθεση και επίβλεψη από τον υπεύθυνο μέντορα ή τον σύμβουλο προσωπικού/ανθρώπινου δυναμικού.
• Πενήντα (50) ώρες παρακολούθησης διδασκαλιών και βοήθεια σε εκπαιδευτή ενηλίκων για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη συγκεκριμένης διδακτικής θεματικής.
• Εικοσιπέντε (25) ώρες αυτόνομης διδασκαλίας πάντοτε υπό την επίβλεψη και τη βοήθεια εκπαιδευτή ενηλίκων. Οι ώρες αυτές μπορούν να αυξηθούν μετά από συμφωνία εκπαιδευτή/εκπαιδεύτριας - φοιτητή ή φοιτήτριας. Στην περίπτωση αυτή μειώνονται οι ώρες παρακολούθησης διδασκαλίας ή εργασίας ως βοηθού εκπαιδευτή.

2. Εξήντα πέντε (65) ώρες συμμετοχή σε δραστηριότητες εκτός δομής  (projects, προγράμματα συμβουλευτικής εργασίας, υποστήριξης ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, υποδοχής προσφύγων και μεταναστών, οργάνωσης δικτύων μεταξύ δομών, οργάνωσης συνεδρίων και σεμιναρίων).
3. Ογδόντα (80) ώρες προετοιμασίας για την παραπάνω δράση (μελέτη, σχεδιασμός σεναρίων, παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού για τον/την εκπαιδευτή ή τη δική τους διδασκαλία κ.λπ.)
4. Πενήντα (50) ώρες για τη δημιουργία του Portfolio της αξιολόγησης του φοιτητή/της φοιτήτριας  (σενάρια διδακτικής παρέμβασης, διδακτικό υλικό, έκθεση δραστηριοτήτων, τήρηση ημερολογίου κριτικού αναστοχασμού και αυτοστοχασμού, φύλλα αυτοαξιολόγησης κ.λπ.)

Παραδοτέο: Το portfolio της τρίμηνης εργασίας σε δευτεροβάθμιο σχολείο ή σε δομή συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, του Γ’ Κύκλου της Πρακτικής Άσκησης.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ