KGG. na Chief Acosta,

Namatay na ang aking anak na lalaki. Mayroon siyang dalawang anak sa aking manugang. Umalis ang aking manugang upang magtrabaho sa ibang bansa at dinala lamang niya ang mas nakatatandang bata. Sanggol pa lamang nang iwanan niya ang isa sa aking mga apo upang aking alagaan. Halos hindi niya ito kinumusta at nang minsang siya ay umuwi, halos dalawang  taon pa lamang ang bata. Iniwanan niya ito ng savings account na itinambal ang aking pangalan at mga litrato niya kasama ang kapatid na nakatatanda ng aking apo sa panahong wala sila sa bansa. Ngayong limang taon na ang aking apo ay nais nang kunin ng kaniyang ina ang bata upang ipaampon na rin sa bago niyang asawa. Hindi ko matanggap ang aking sitwasyon. Pakiwari ko ay inabandona na ng kaniyang ina ang aking apo sa akin. Nais kong malaman kung naaayon ba ito sa batas.

Lubos na gumagalang,

Kaka

Dear Kaka,

Para sa inyong kaalaman, ang kasong Teresita Sagala-Eslao vs. Maria Paz Cordero-Ouye (G.R. No. 116773, 16 Enero 1997, Ponente:  Kagalang-galang na dating Kasamang Mahistrado Justo Torres Jr.) ay naaangkop sa iyong katanungan. Sinabi rito na:

“Parental authority and responsibility are inalienable and may not be transferred or renounced except in cases authorized by law. The right attached to parental authority, being purely personal, the law allows a waiver of parental authority only in cases of adoption, guardianship and surrender to a children’s home or an orphan institution. When a parent entrusts the custody of a minor to another, such as a friend or godfather, even in a document, what is given is merely temporary custody and it does not constitute a renunciation of parental authority. Even if a definite renunciation is manifest, the law still disallows the same. The father and mother, being the natural guardians of unemancipated children, are duty-bound and entitled to keep them in their custody and company.” [Binigyang-diin.]

Samakatuwid, ang pag-iwan ng inyong apo sa inyong pangangalaga ng kaniyang ina, na hindi naman lubusang nagwaksi ng kaniyang pagmamahal at pag-iintindi rito ay hindi ipinagpapalagay na pag-abandona ng kaniyang anak. Dagdag pang sinabi sa parehas na kaso:

“[I]n the instant petition, when private respondent entrusted the custody of her minor child to the petitioner, what she gave to the latter was merely temporary custody and it did not constitute abandonment or renunciation of parental authority. For the right attached to parental authority, being purely personal, the law allows a waiver of parental authority only in cases of adoption, guardianship and surrender to a children’s home or an orphan institution which do not appear in the case at bar.

Of considerable importance is the rule long accepted by the courts that “the right of parents to the custody of their minor children is one of the natural rights incident to parenthood, a right supported by law and sound public policy. The right is an inherent one, which is not created by the state or decisions of the courts, but derives from the nature of the parental relationship.” [Binigyang-diin.]

Pakatandaan po ninyo na ang karapatan sa kustodiya ng isang magulang sa kaniyang anak ay likas na umiiral. Bagama’t masakit na kayo ang nakasama at nag-alaga ng inyong apo sa matagal na panahon, ang batas ang siya pa ring masusunod pagdating sa karapatan sa kustodiya. Sa pagkakataon lamang na mapatutunayan ninyong walang maidudulot na mabuti ang ina ng bata o kaya’y hindi na siya karapat-dapat sa kustodiya ng bata base sa compelling reasons na idineklara ng hukuman, maaaring maigawad sa inyo ang karapatan sa kustodiya ng inyong apo, matapos sundin ang hierarchy ukol sa parental authority sa ating Family Code.

Nawa ay nasagot namin ang inyong mga katanungan. Nais naming ipaalala sa inyo na ang opinyon na ito ay nakabase sa inyong mga naisalaysay sa inyong liham at sa pagkakaintindi namin dito. Maaaring maiba ang opinyon kung mayroong karagdagang impormasyon na ibibigay. Mas mainam kung personal kayong sasangguni sa isang abogado.

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagtitiwala.

Ang inyong Lingkod Bayan,

DR. PERSIDA V. RUEDA-ACOSTA, DSD

Punong Manananggol Pambayan